Doel

In deze zesdelige reeks duikt de Amsterdam Law Hub met jurist en journalist Folkert Jensma (NRC) en andere deskundigen dieper in de toenemende druk op de rechtsstaat in deze tijd van radicalisering. De podcast werd mede mogelijk gemaakt door de Stichting Democratie en Media.

Activiteiten

Om dit onderwerp vanuit veelvuldig perspectief te benaderen, gingen we hierover in gesprek met deskundigen over elementen van de rechtsstaat: rechtspraak, advocatuur, media, overheid en ambtenaren. Of over iets wat daar vergaande invloed op heeft: georganiseerde criminaliteit en autocratie en polarisatie. 

Beluister hieronder de afleveringen.

1. Rechtspraak

Marc Fierstra, Raadsheer Hoge Raad en voorzitter NVvR, en Jonathan Soeharno, hoogleraar aan de UvA. Is de rechtspraak bestand tegen politieke bemoeienis? Hoe zit het met het benoemen van rechters, en het toedelen van zaken? Bestaat er nog zoiets als ‘constitutionele vangrails’?

2. Media & Miljonairs

In de tweede aflevering gaan we in gesprek met Alyt Damstra, bijzonder hoogleraar en wetenschappelijk medewerker bij de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid John Olivieira, Uitgever van OneWorld. Kan de professionele journalistiek hun rol in de rechtsstaat nog vervullen als algoritmen en politiek activistische miljonairs de digitale nieuwsstroom beheersen? Wie behoudt de orde als de publieke ruimte overspoelt met nepinformatie en politieke woede?

3. Overheid & Ambtenaren

In de derde aflevering gaan we in gesprek met auteur en onderzoeker aan Universiteit Leiden, Jorieke Manenschijn, en Reinier van Zutphen, Nationale Ombudsman. Wat is de ethiek voor een ambtenaar in een bedreigde rechtsstaat? Zijn onze instituten wel stevig genoeg? Hoeveel ruimte hebben ambtenaren echt om afstand te nemen van onrechtmatig beleid? Zijn er genoeg vangrails in onze grondwet om afglijden naar autocratie te vermijden?

4. Advocatuur

In de vierde aflevering gaan we in gesprek met Jacqueline Schaap, één van de Amsterdamse Dekens, en hoogleraar en advocaat Jan Broekhuizen. Is het zo dat advocaten bij hun kritiek op vonnissen óók het aanzien van de rechter moeten meewegen – en zich dus meer moeten matigen? Heeft de advocaat een taak bij het beschermen van de rechtsstaat en zijn instituten? Of gaat het partijbelang altijd bóven het publieke belang? En waarom neemt de commerciële advocatuur geen verantwoordelijkheid (meer) voor de sociale praktijk?

5. Georganiseerde criminaliteit

Hoe werkt georganiseerde criminaliteit rechtsstaat ondermijnend? Hierover gaan we in gesprek met UvA hoogleraar strafrecht Sven Brinkhoff en emeritus hoogleraar criminologie aan de UvA Dirk Korf. Wat zijn de gevolgen van georganiseerde criminaliteit voor de rechtsstaat? Wat voor invloed heeft het en welke kant gaat dit op?

6. Autocratie en Polarisatie

In de vijf afleveringen hiervoor keken we samen met advocaten, rechters, uitgevers,  wetenschappers en academici naar de rechtspraak, de advocatuur, de media, de overheid en de georganiseerde criminaliteit. Maar wat voor effect heeft de toenemende polarisatie en autocratie? Zoals de Amerikaanse president Trump die in alarmerend tempo de rechtsstaat in de VS demonteert. Is er een grote lijn te ontdekken in de opkomst van autoritaire regimes? Is de rechtsstaat hiertegen te beschermen? En kan de burger iets doen?