De rol van eerstelijns rechtshulp
De belangrijkste conclusies uit het onderzoek over de rol van eerstelijns rechtshulp zijn:
- De boodschappentas vol papieren lijkt binnen de rechtshulpverlening minder voor te komen dan aanvankelijk werd gedacht. Verhoudingsgewijs komt deze boodschappentas nog het meest voor binnen de schuldhulpverlening, ook al lijkt het aantal hier tevens af te nemen. Deze afname komt mogelijk door de komst van administratiehuizen als wel de verschuiving van papieren- naar digitale documenten.
- Burgers lijken niet zo zelfredzaam te zijn als door de overheid wordt gedacht: een aanzienlijk deel van de rechtzoekenden heeft moeite met taal- en digitale vaardigheden. Het is belangrijk om het probleem dus aan de voorkant aan te pakken door brieven en documenten in lekentaal te schrijven en procedures minder ingewikkeld te maken. Daarnaast is het belang van een (persoonlijk) betrokken hulpverlening evident.
- Multiproblematiek komt regelmatig voor, maar dit lijkt niet één op één samen te hangen met veel brieven in een tas: het blijkt dat een rechtzoekende meestal met een specifieke rechtsvraag naar de rechtshulpverlening komt en meestal alleen aandacht wordt gegeven aan andere problematiek wanneer de rechtzoekende daar zelf over begint. Op dit gebied lijkt er dus nog een wereld te winnen; om het juridische- en sociale domein meer met elkaar te laten integreren zoals de stelselherziening tot doel heeft.
- Rechtswinkels vervullen een belangrijke rol in de eerstelijns rechtshulpverlening. Ze helpen naar schatting 25.000-30.000 burgers per jaar. Rechtswinkels blijken dicht bij de burger te staan: de meeste rechtswinkels houden hun spreekuren in de wijk of op een ander makkelijk te bereiken locatie, meestal meer dan één keer per week. Bovendien zijn aan hulp van een rechtswinkel geen inkomenseisen verbonden en is advies vrijwel altijd gratis. Rechtswinkels verlenen niet alleen advies aan burgers, maar behartigen ook hun belangen. Zo helpen ze met het schijven van brieven of stellen bezwaarschriften op namens de rechtszoekende, iets wat een Juridisch Loket bijvoorbeeld niet doet.
De potentie van technologie in eerstelijns rechtshulpverlening
De belangrijkste conclusies over de potentie van technologie in eerstelijns rechtshulpverlening zijn:
- De boodschappentas vol papieren lijkt binnen de rechtshulpverlening minder voor te komen dan aanvankelijk werd gedacht. Verhoudingsgewijs komt deze boodschappentas nog het meest voor binnen de schuldhulpverlening, ook al lijkt het aantal hier tevens af te nemen. Deze afname komt mogelijk door de komst van administratiehuizen als wel de verschuiving van papieren- naar digitale documenten.
- Burgers lijken niet zo zelfredzaam te zijn als door de overheid wordt gedacht: een aanzienlijk deel van de rechtzoekenden heeft moeite met taal- en digitale vaardigheden. Het is belangrijk om het probleem dus aan de voorkant aan te pakken door brieven en documenten in lekentaal te schrijven en procedures minder ingewikkeld te maken. Daarnaast is het belang van een (persoonlijk) betrokken hulpverlening evident.
- Multiproblematiek komt regelmatig voor, maar dit lijkt niet één op één samen te hangen met veel brieven in een tas: het blijkt dat een rechtzoekende meestal met een specifieke rechtsvraag naar de rechtshulpverlening komt en meestal alleen aandacht wordt gegeven aan andere problematiek wanneer de rechtzoekende daar zelf over begint. Op dit gebied lijkt er dus nog een wereld te winnen; om het juridische- en sociale domein meer met elkaar te laten integreren zoals de stelselherziening tot doel heeft.
- Rechtswinkels vervullen een belangrijke rol in de eerstelijns rechtshulpverlening. Ze helpen naar schatting 25.000-30.000 burgers per jaar. Rechtswinkels blijken dicht bij de burger te staan: de meeste rechtswinkels houden hun spreekuren in de wijk of op een ander makkelijk te bereiken locatie, meestal meer dan één keer per week. Bovendien zijn aan hulp van een rechtswinkel geen inkomenseisen verbonden en is advies vrijwel altijd gratis. Rechtswinkels verlenen niet alleen advies aan burgers, maar behartigen ook hun belangen. Zo helpen ze met het schijven van brieven of stellen bezwaarschriften op namens de rechtszoekende, iets wat een Juridisch Loket bijvoorbeeld niet doet.